Η αϋπνία, ορίζεται ως το σύμπτωμα της καθυστερημένης έναρξης ή της ανεπαρκούς διάρκειας ή της κακής ποιότητας του ύπνου. Σχετίζεται άμεσα με τη δυσφορία και την ψυχολογική πίεση που μπορεί να υφίσταται κάποιος κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Η αυπνία, ταξινομείται με βάση την αιτιολογία σε:

Πρωτοπαθή αϋπνία

Στην περίπτωση αυτή, η δεν οφείλεται σε καμία σωματική ή πνευματική κατάσταση ή κανένα περιβαλλοντικό αίτιο.

Δευτεροπαθή αϋπνία

Οφείλεται σε προϋπάρχουσα σωματική ή πνευματική κατάσταση, όπως μία ψυχική διαταραχή. Μπορεί ακόμη, να σχετίζεται με τις έμμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας, όπως είναι η καφεΐνη ή συνταγογραφούμενα φάρμακα ή μια γενική παθολογική κατάσταση, όπως η νυχτερινή ούρηση.

Με στόχο της αντιμετώπιση της αϋπνίας, πολλές φορές αναζητούμε σκευάσματα στο φαρμακείο. Ωστόσο, η χορήγηση κάθε σκευάσματος, ακόμη και φυτικού, πρέπει να γίνεται με προσοχή και πάντα με τη συμβουλή του φαρμακοποιού.

Για παράδειγμα, τα φυτικά ηρεμιστικά συμπληρώματα διατροφής, αντενδείκνυνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε αυτή την περίπτωση, η ασθενής που υποφέρει από αϋπνία λοιπόν, θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτεί τον γυναικολόγο της.

Η αϋπνία στα παιδιά

Μία άλλη περίπτωση είναι και η αϋπνία στα παιδιά. Οι διαταραχές ύπνου είναι συχνές στα παιδιά και αποτελούν συνέπεια της αλλαγής του ρυθμού ζωής: μετακόμιση, άφιξη νέου παιδιού, έναρξη σχολικής χρονιάς. Όμως, είναι βασικό να βεβαιωθείτε ότι:

O γονιός τηρεί κάποιους βασικούς κανόνες καλής υγιεινής στον ύπνο του παιδιού του, όπως:

Σταθερή ρουτίνα ύπνου:
Tο παιδί χρειάζεται μια σταθερή τελετουργία ύπνου, για παράδειγμα ένα ζεστό μπάνιο ή και διάβασμα ενός παραμυθιού. Και, φυσικά, πρέπει να κοιμάται και να ξυπνά την ίδια ώρα κάθε ημέρα.

Συνέπεια ως προς την ώρα του βραδινού γεύματος:
Η ώρα του βραδινού φαγητού πρέπει να υπολογίζεται έτσι, ώστε να υπάρχει απόσταση από την ώρα του ύπνου και να μην δημιουργεί πρόβλημα πέψης στο παιδί.

Ο γονιός, πρέπει να βεβαιωθεί πως η διαταραχή του ύπνου δεν οφείλεται σε κάποια άλλη πάθηση:
Οι διαταραχές ύπνου μπορεί να σχετίζονται με αλλεργίες, με το σύνδρομο υπνικής άπνοιας, με κολικούς, με βήχα και κρυολογήματα, ωτίτιδα, ή δερματικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα.

Σε περίπτωση αϋπνίας όταν κάποιος ταξιδεύει:
Όταν ένα άτομο ταξιδεύει με αεροπλάνο προς διαφορετικές χρονικές ζώνες, ο ρυθμός ύπνου-εγρήγορσης προσαρμόζεται σταδιακά. Έχει υπολογισθεί, ότι ο οργανισμός χρειάζεται περίπου μία ημέρα για κάθε ώρα αλλαγής.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μελατονίνη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς αποδεδειγμένα ρυθμίζει το βιολογικό ρολόι, επιταχύνοντας την έλευση του ύπνου.

Η αϋπνία ως αποτέλεσμα διακοπής υπνωτικών φαρμάκων. Είναι σύνηθες για τους ασθενείς κατά τη διάρκεια της μείωσης ενός υπνωτικού, να παραπονιούνται για ανάκαμψη της αϋπνίας. Σε αυτήν την περίπτωση, η αϋπνία μπορεί να διαρκέσει μερικές ημέρες πριν υποχωρήσει.

Καταρχήν, αν το πρόβλημα είναι έντονο, είναι επιτακτική ανάγκη ο ασθενής να επικοινωνήσει με τον γιατρό για πιο σταδιακή μείωση της δόσης. Επίσης, η μελατονίνη πρέπει να αποφεύγεται σε συνδυασμό με ένα υπνωτικό χωρίς ιατρική συμβουλή.

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία: κορτικοστεροειδή, αντιπαρκινσονικά φάρμακα, αντιχολινεστερασικά, ορισμένοι β-αναστολείς κ.λπ. Τονίστε στον ασθενή, πως δεν πρέπει ποτέ να σταματάει τη θεραπεία μόνος του. Ενημερώστε τον πως πρέπει να συμβουλευτεί τον ιατρό του για μείωση της δόσης, αλλαγή φαρμάκου ή ακόμα και συνταγογράφηση ενός υπνωτικού για σύντομο χρονικό διάστημα.

Συμβουλές και Τρόποι Αντιμετώπισης

• Αποφύγετε τη χρήση του κινητού, tablet ή υπολογιστή τουλάχιστον μισή ώρα πριν ξαπλώσετε.
• Ακολουθήστε ένα σταθερό ωράριο για τον ύπνο και το ξύπνημα καθημερινά.
• Το αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται το βράδυ, καθώς μπορεί να έχει διεγερτική δράση.
• Η νικοτίνη έχει παρόμοια δράση. Αποφύγετε το κάπνισμα πριν κοιμηθείτε.
• Εάν δεν μπορέσετε να αποκοιμηθείτε μέσα στο πρώτα 20 λεπτά, σηκωθείτε από το κρεβάτι. Κάντε κάτι άλλο, όπως διάβασμα ή ακούστε απαλή μουσική. Μόλις αισθανθείτε ότι νυστάζετε, επιστρέψτε στο κρεβάτι.
• Ξεκινήστε να κάνετε κάποιες τελετουργίες πριν τον ύπνο. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν: ένα ζεστό μπάνιο ή μερικά λεπτά ανάγνωσης.
• Μην πίνετε καφέ ή ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη μετά τις 15:00.
• Αποφύγετε οποιαδήποτε έντονη άσκηση πριν κοιμηθείτε. Οι αθλητικές δραστηριότητες αυξάνουν τις ενδορφίνες και οδηγούν σε ευεξία, όταν όμως πραγματοποιούνται αργά το βράδυ, μπορεί να οδηγήσουν σε υπερένταση.
• Μην πηγαίνετε για ύπνο πεινασμένοι, επιλέξτε ένα ελαφρύ γεύμα 3 ώρες πριν ξαπλώσετε για ύπνο.