Ο λόγος για τα περίφημα “Vanity Foods” τα οποία υπόσχονται ότι θα εξαλείψουν τα σημάδια γήρατος και λειτουργούν σαν ελιξίρια νεότητας! Τι ισχύει τελικά;
Η γήρανση του δέρματος είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει αναπόφευκτα με το πέρασμα των χρόνων και με την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Η ηλιακή ακτινοβολία μειώνει τη σύνθεση και την παραγωγή του κολλαγόνου στο δέρμα, με άμεσο αποτέλεσμα η επιδερμίδα να χάνει την ελαστικότητά της, να δημιουργούνται ρυτίδες, φακίδες και σημάδια γήρανσης. Οι ελεύθερες ρίζες επίσης προάγουν την κυτταρική γήρανση με αποτέλεσμα τον κυτταρικό θάνατο. Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου παράγονται και μέσω της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, αλλά και μέσω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του καπνίσματος και της κατάχρησης αλκοόλ.
Τρόφιμα πλούσια σε καροτενοειδή και ρετινοειδή είναι γνωστό ότι βοηθούν και δρουν ως αντιγηραντικοί παράγοντες. Τα κίτρινα και πορτοκαλί λαχανικά περιέχουν σημαντικές ποσότητες καροτενοειδών (καρότο, πολύχρωμες πιπεριές, μάνγκο, ροδάκινο, βερίκοκο). Τα πράσινα λαχανικά περιέχουν επίσης καροτενοειδή, αλλά η χρωστική καλύπτεται από την πράσινη χρωστική της χλωροφύλλης (μαρούλι, λάχανο, μπρόκολο). Για χρόνια οι βιταμίνες αυτές χρησιμοποιούνταν στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της φωτογήρανσης. Ωστόσο, τελευταία υπάρχουν ισχυρισμοί ότι επιπλέον διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην συνολική αντιγήρανση, εξαιτίας της ανασταλτικής δράσης τους στην έκφραση των μεταλλοπρωτεϊνασών, ενζύμων που εμπλέκονται στην αποδόμηση του κολλαγόνου και της ελαστίνης. Η έλλειψη του κολλαγόνου θεωρείται το βασικό χαρακτηριστικό ιστολογικό εύρημα στο γηρασμένο δέρμα. Η χρήση ρετινοειδών (βιταμίνης Α στο συκώτι, στο γάλα, στα ιχθυέλαια και στον κρόκο του αυγού) που βοηθούν την αποφυγή της αποδόμησης του κολλαγόνου και την παράλληλη σύνθεση αυτού, σε συνδυασμό με την χρήση αντιοξειδωτικών τα οποία μειώνουν και εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, είναι οι πιο κοινές στρατηγικές κατά της γήρανσης.
Η βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, μπρόκολο, ακτινίδιο, φράουλες) ως κύρια αντιοξειδωτική βιταμίνη, συμβάλλει στη δέσμευση των ελευθέρων ριζών, ενώ παράλληλα επάγει την παραγωγή κολλαγόνου από τον οργανισμό.
Παράλληλα με τη βιταμίνη C, έχει ανάλογη δράση και η Βιταμίνη Ε (ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί), η οποία θα λέγαμε ότι και αυτή «θυσιάζεται» δεσμεύοντας τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν βλάβες στο DNA των κυττάρων.
Οι πολυφαινόλες που υπάρχουν στο κόκκινο κρασί, στην ελιά και στο πράσινο τσάι αποτελούν και αυτές ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες.
Τα οιστρογόνα από την άλλη, έχουν ξεκάθαρη επίδραση στην επιδερμίδα. Ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση, που τα επίπεδά τους μειώνονται η επίδραση τους στην επιδερμίδα είναι εμφανής. Τα οιστρογόνα αυξάνουν το περιεχόμενο του κολλαγόνου και βελτιώνουν την υγρασία της επιδερμίδας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μια διατροφή πλούσια σε φυτοοιστρογόνα και ισοφλαβόνες που βρίσκονται στα όσπρια, τα φιστίκια, το πράσινο τσάι, τα χόρτα και τη σόγια, συμβάλλει στη μείωση των μετεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και της γήρανσης της επιδερμίδας.
Πρόσφατη μελέτη σε ανθρώπους, στο πλαίσιο της οποίας δόθηκε στις συμμετέχουσες (μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες) πόσιμο συμπλήρωμα το οποίο περιείχε ισοφλαβόνες από σόγια, λυκοπένιο, βιταμίνη C και Ε και ιχθυέλαια έδειξε ότι μπορεί στατιστικά σημαντικά να μειώσει το βάθος των ρυτίδων στο πρόσωπο και ότι αυτό σχετίζεται με αυξημένη εναπόθεση νέων ινών κολλαγόνου στο δέρμα το οποίο βελτιώνει το βάθος των ρυτίδων. Σε παρόμοια αποτελέσματα κατέληξε και μια άλλη μελέτη, όπου δόθηκε συμπλήρωμα με εκχύλισμα σόγιας, εκχυλίσματα τσαγιού, σταφυλιού, ντομάτας, χαμομηλιού και παράλληλα βιταμίνες C, E και ψευδάργυρος. Μετά τη λήψη του συμπληρώματος για 6 μήνες, οι γυναίκες εμφάνισαν βελτιωμένα αποτελέσματα στην επιδερμίδα τους.
Αυτό που πρέπει απλά να μελετηθεί εκτενέστερα είναι το κατά πόσο η όποια θετική επίδραση αυτών των συστατικών των τροφών είναι διατηρήσιμη μακροπρόθεσμα ή εάν τα αποτελέσματά τους χάνονται στον χρόνο. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως, είναι αδιαμφισβήτητα τα ευεργετικά οφέλη μιας διατροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικές ουσίες οι οποίες προέρχονται από την ποικιλία και την ισορροπία που εξασφαλίζει ο καθένας μας στο πιάτο του και όχι στηριζόμενος κατά βάση σε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
