Η δισφαινόλη Α (bisphenol A ή BPA) είναι μία οργανική χημική ένωση, η οποία κυρίως χρησιμοποιείται ως πρόσθετο με άλλα χημικά για την παρασκευή πολυκαρβονικών πλαστικών (PC). Τα πλαστικά αυτά μπορούν να αναγνωριστούν από το σύμβολο PC. Η ΒΡΑ χρησιμοποιείται σε διάφορες συσκευασίες τροφίμων και αναψυκτικών, σε πλαστικά μπουκάλια, ως επίστρωση σε ορισμένες μεταλλικές κονσέρβες τροφίμων και αναψυκτικών, σε οικιακά ηλεκτρικά σκεύη, σε παιδικά παιχνίδια και στις θερμικές αποδείξεις ταμειακών μηχανών. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά από σχετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Μόνιμη επιτροπή για την Τροφική Αλυσίδα και την Υγεία των Ζώων κατά την τελευταία της συνεδρία (Νοέμβριος 2010) κατέληξε με πλειοψηφία στην εκπόνηση οδηγίας για την απαγόρευση της χρήσης της Bisphenol A σε πλαστικά μπουκάλια βρεφικής διατροφής (0-12 μηνών).
Πρόσφατη μελέτη που εκπονήθηκε από το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) υπέδειξε πως ποσοστό περίπου 95% των ενήλικων Αμερικανών έχουν ίχνη BPA στα ούρα τους, κάτι που υπογραμμίζει την πανταχού παρουσία του χημικού.
Η χρήση της δισφαινόλης Α σε συσκευασίες τροφίμων αποτελεί μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα εάν τα προϊόντα αυτά εκτεθούν σε υψηλές θερμοκρασίες ή φθαρούν.
Η δισφαινόλη Α αποτελεί πιθανό ενδοκρινικό διαταράκτη, δηλαδή μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του ορμονικού συστήματος. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια που δημοσιεύτηκε το 2012 δείχνει ότι η BPA μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για κάθε διπλασιασμό της BPA υπήρχε μείωση των επιπέδων της Τ4 (υποθυρεοειδιμός) σε μητέρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αντίθετα στα νεογέννητα αγόρια διπλασιασμός της BPA συνδέθηκε με μείωση της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH) κάτι που σημαίνει υπερθυρεοειδισμό. Οι ερευνητές επισήμαναν ότι αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει τα τελευταία χρόνια τα χαμηλά επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς με νοητική υστέρηση στα παιδιά.
Τι θα πρέπει να κάνει ο καταναλωτής;
- Να προτιμάτε φρέσκα προϊόντα που δεν συσκευάζονται (π.χ. κρέας, λαχανικά)
- Να αποθηκεύετε και να ζεσταίνετε τα τρόφιμα σε γυάλινα ή κεραμικά δοχεία
- Να περιορίσετε τη χρήση πλαστικών ειδών και προϊόντων μίας χρήσης (π.χ. πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπίρουνα)
- Να αναζητάτε την ένδειξη «χωρίς BPA» (BPA-free) στις συσκευασίες
- Να αποφεύγετε τις κονσέρβες και τα αλουμινένια δοχεία (π.χ. αναψυκτικά) και να προτιμάτε αντίστοιχα προϊόντα σε χάρτινες ή γυάλινες συσκευασίες.
- Να πλένετε πάντα στο χέρι και όχι στο πλυντήριο πιάτων πλαστικά πιάτα και ποτήρια για να αποφύγετε την έκθεση των προϊόντων σε υψηλές θερμοκρασίες.
- Αποφεύγετε να θερμαίνετε πλαστικά δοχεία από BPA σε φούρνο μικροκυμάτων
- Μην αποθηκεύετε σε πλαστικά μπουκάλια οινοπνευματώδη ποτά με περιεκτικότητα σε αλκοόλ μεγαλύτερη του 10%
Σχετικά με τις αποδείξεις:
- Φυλάξτε ξεχωριστά τις αποδείξεις σε έναν φάκελο στο πορτοφόλι και στο σπίτι.
- Ποτέ μη δίνετε στα παιδιά μια απόδειξη για παιχνίδι
- Μετά την χρήση απόδειξης, πλύντε τα χέρια του πριν από την προετοιμασία και την κατανάλωση των τροφίμων (συνιστάται και για εκείνους που δεν έχουν χειριστεί αποδείξεις).
- Μην χρησιμοποιείτε καθαριστικά με βάση το οινόπνευμα μετά την χρήση αποδείξεων. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να αυξήσουν την απορρόφηση της BPA στο δέρμα (Biedermann 2010).
- Μην ανακυκλώνετε το θερμικό χαρτί. Υπολείμματα της ουσίας θα μολύνουν το ανακυκλωμένο χαρτί.
- Εάν δεν είστε βέβαιοι, ελέγξτε αν το χαρτί υπόκεινται σε θερμική επεξεργασία από την τριβή του με ένα κέρμα. Το θερμικό χαρτί αλλάζει χρώμα με το τρίψιμο, το συμβατικό χαρτί δεν το κάνει.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
Master of Science στην Ασφάλεια Τροφίμων και Δημόσια Υγεία
