382 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως νοσούν από διαβήτη, ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 συνεχώς αυξάνεται, ενώ το 80% των διαβητικών ζουν σε χώρες με χαμηλή έως μεσαία οικονομική κατάσταση. Ο μεγαλύτερος αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη είναι ηλικίας μεταξύ 40-59 ετών. Στη χώρα μας οι διαγνωσμένοι με σακχαρώδη διαβήτη ξεπερνούν το 1 εκατομμύριο, αριθμός ο οποίος αυξάνεται κατά πολύ εάν συνυπολογίσουμε τα άτομα τα οποία πάσχουν και δεν το γνωρίζουν. Ας δούμε όμως 6 ερωτήσεις που κάνουμε συχνά για το διαβήτη
- Πώς μπορώ να καταλάβω ότι πάσχω από διαβήτη;
Ο διαβητικός τύπου 1, ενώ έχει νοσεί από τη γέννησή του, μπορεί να εκδηλώσει συμπτώματα οποτεδήποτε, κυρίως όμως αυτά εμφανίζονται ήδη κατά την παιδική ή την εφηβική ηλικία. Τα κύρια συμπτώματα είναι η πολυουρία, η πολυδιψία και η πολυφαγία, που συνοδεύεται με ραγδαία απώλεια βάρους. Σαφώς, το κύριο σύμπτωμα είναι η αύξηση των τιμών γλυκόζης αίματος, που μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στο νοσοκομείο με κετοξέωση. Στον διαβητικό τύπου 1 τα β κύτταρα του παγκρέατος δεν παράγουν ινσουλίνη, έτσι ώστε να μπορέσει η γλυκόζη του αίματος να εισέλθει στα περιφερειακά κύτταρα του οργανισμού. Ο διαβήτης τύπου 2 δεν προϋπάρχει, αντίθετα αποκτάται. Τα β κύτταρα του παγκρέατος παράγουν ινσουλίνη, όμως αυτή δεν μπορεί να κάνει τη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα του οργανισμού. Παρατηρείται δηλαδή, ινσουλινοαντίσταση. Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 είναι η παχυσαρκία. Δηλαδή, ένας παχύσαρκος άνθρωπος έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να αποκτήσει διαβήτη τύπου 2. Και εδώ τα συμπτώματα είναι τα ίδια (πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία χωρίς όμως μεγάλη απώλεια βάρους).
- Πώς μπορώ να τον αντιμετωπίσω;
Μόλις διαγνωστεί ο διαβήτης από τον γιατρό, με τις κατάλληλες εξετάσεις αίματος (γλυκόζη νηστείας, καμπύλη γλυκόζης, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) θα πρέπει να δοθεί θεραπεία. Στους διαβητικούς τύπου 1 δίνεται ινσουλίνη, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να αντιμετωπισθεί με αντιδιαβητικά δισκία τουλάχιστον αρχικά ή/και με ινσουλίνη. Ο ρόλος της διατροφής στην αντιμετώπιση του διαβήτη είναι πολύ σημαντικός. Για τον διαβητικό τύπου 1 θα πρέπει από το διαιτολόγο να γίνει εκπαίδευση έτσι ώστε να κάνει τις ανάλογες μονάδες ινσουλίνης σε σχέση με τα γραμμάρια των υδατανθράκων που θα καταναλώνει. Ενώ, για τον διαβητικό τύπου 2 θα πρέπει να δοθεί ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής έτσι ώστε, σε συνδυασμό με τα αντιδιαβητικά δισκία να υπάρχουν φυσιολογικές τιμές του σακχάρου του αίματος.
- Τι πρέπει να τρώω;
Παλαιότερες αντιλήψεις που απαγόρευαν στους διαβητικούς να καταναλώσουν τρόφιμα με υδατάνθρακες (μακαρόνια, ρύζι, πατάτα, ψωμί, φρούτα) δεν ισχύουν. Ο διαβητικός θα πρέπει να καταναλώνει μικρά και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας (εκτός αν πρόκειται για διαβητικό τύπου 1 που έχει μπει σε εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας). Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να είναι χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη (τρόφιμα υψηλά σε φυτικές ίνες όπως προϊόντα ολικής άλεσης, αναποφλοίωτο ρύζι, όσπρια, λαχανικά, φρούτα) και να καταμερίζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Όσον αφορά τα λιπαρά, επειδή ο διαβήτης είναι πρωτίστως αγγειακή νόσος, θα πρέπει αν αποφεύγονται τα κορεσμένα λιπαρά (λίπος κρέατος, αλλαντικών, γαλακτοκομικά πλήρη σε λιπαρά, βούτυρο γάλακτος), ενώ έμφαση θα πρέπει να δίνεται στα μονοακόρεστα λιπαρά (ελαιόλαδο). Για τον υπέρβαρο ή παχύσαρκο διαβητικό τύπου 2 συστήνεται άμεσα η απώλεια βάρους η οποία θα τον βοηθήσει να ρυθμίσει καλύτερα το σάκχαρό του.
- Μπορώ να καταναλώνω ζάχαρη;
Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Διαβητολογικό Σύλλογο, τα φυσικά και πρόσθετα σάκχαρα μπορούν να καταναλώνονται με μέτρο (όχι πάνω από 10% της συνολικής πρόσληψης ενέργειας) από το διαβητικό ασθενή, εφόσον λαμβάνεται υπόψη η συνολική συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων και κατανέμονται σωστά στα γεύματα.
- Μπορώ να χρησιμοποιήσω γλυκαντικές ύλες εκτός από ζάχαρη;
Η ανάγκη των διαβητικών ασθενών να απολαμβάνουν γλυκές γεύσεις χωρίς να επηρεάζεται το σάκχαρο στο αίμα τους οδήγησε τους επιστήμονες στην ανακάλυψη διάφορων γλυκαντικών ουσιών, υποκατάστατων της ζάχαρης, όπως παλαιότερα η σακχαρίνη, αργότερα η ασπαρτάμη και πολύ πρόσφατα η σουκραλόζη και η στέβια. Οι υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες προσφέρουν στο διαβητικό ασθενή την ίδια γλυκιά γεύση με αυτή της ζάχαρης, χωρίς να επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Διαβητολογικό Σύλλογο, οι διαβητικοί ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιούν άφοβα υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες τους χαρίζουν τη γλυκιά γεύση που στερούνται σε σημαντικό βαθμό. Περιορισμός μπορεί να υπάρξει (αναλόγως με τη γλυκαντική ουσία) μόνο στις γυναίκες οι οποίες πάσχουν από διαβήτη και είναι έγκυες.
- Μπορώ να αθλούμαι;
Φυσικά οι διαβητικοί ασθενείς μπορούν και πρέπει να αθληθούν, καθώς είναι γνωστό ότι η αυξημένη φυσική δραστηριότητα και η οργανωμένη άσκηση βοηθάει στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και μάλιστα μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου. Στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχει βρεθεί ότι η άσκηση αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη, δηλαδή βοηθάει στην εισαγωγή της γλυκόζης από το αίμα στα περιφερειακά κύτταρα. Ο διαβητικός τύπου 1 ο οποίος κάνει ινσουλίνη, θα πρέπει να εκπαιδευτεί κατάλληλα από το γιατρό και το διαιτολόγο του έτσι ώστε να μην εμφανίσει υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος, Διατροφολόγος, MSc
